Owoce i warzywa są ważnym składnikiem naszej diety. To półprodukty, używane na masową skalę do produkcji zdrowej żywności, przetworów, soków, zup, koncentratów. Zanim wrażliwe płody rolne trafią na stragany lub do zakładów przetwórstwa, należy je odpowiednio schłodzić, by następnie przewieźć do odbiorców. Jakie są wymogi, dotyczące pojazdów-chłodni i przepisy regulujące zasady transportu warzyw i owoców? Oto krótki przewodnik.
Transport owoców i warzyw – przepisy
Wytyczne wskazujące warunki, w jakich powinny być przewożone warzywa i owoce, dostępne są w kilku aktach prawnych i rozporządzeniach. Można je również znaleźć w polskich i międzynarodowych systemach zarządzania jakością oraz bezpieczeństwem żywności. O jakich ustawach i normach mowa? Są to między innymi:
- wytyczne sanepidu,
- akty prawne: Rozporządzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 178/2002 z dn. 28 stycznia 2002 r. i nr 852/2004 z dn. 29 kwietnia 2004 r.,
- Konwencja ATP,
- Ustawa z dn. 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia,
- norma ISO 22000,
- zasady dobrych praktyk – GMP i GHP,
- międzynarodowy system bezpieczeństwa HACCP.
Każdy przedsiębiorca-organizator przewozów świeżych warzyw i owoców, zobowiązany jest zapewnić odpowiednie zaplecze techniczne, zgodne z aktualnymi przepisami prawa polskiego i europejskiego. Co to oznacza w praktyce? Pojazdy-chłodnie lub naczepy, stosowane w branży spożywczej, powinny umożliwiać zachowanie najwyższej jakości produktu, ponieważ finalnie wpływa ona na zdrowie i dobro konsumentów.
Transport warzyw – wymagania techniczne i sanitarne
Dużym wyzwaniem dla przewoźników warzyw jest utrzymanie struktury, koloru, a także walorów smakowych i odżywczych sezonowych, świeżych warzyw. Jedynym, skutecznym sposobem na to, by zachować wysoką jakość płodów rolnych, jest dostosowanie samochodu dostawczego do specyfiki produktu. Pojazd powinien być w pełni sprawny technicznie i mieć stosowną aparaturę chłodniczą oraz rejestratory temperatury.
Warzywa powinny być przewożone w skrzynkach, kartonach lub opakowaniach foliowych, przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Pojemniki zapobiegają zgnieceniu, zabrudzeniu oraz wypadaniu produktów podczas jazdy, zapewniając jednocześnie cyrkulację powietrza. Gotowy ładunek można umieścić wyłącznie w zdezynfekowanym, suchym i szczelnie zamykanym kontenerze, służącym wyłącznie do transportu warzyw lub owoców.
Transport owoców – podstawowe informacje
W przeciwieństwie do większości warzyw, owoce znacznie szybciej ulegają uszkodzeniom, ciemnieją pod wpływem mrozu i gniją w cieple. Różne gatunki owoców wymagają odmiennych warunków, na przykład: wiśnie należy przewozić temperaturze 0°C i do 95% wilgotności, a mandarynki zachowują świeżość przy 4°C i 90% wilgotności. Jakie warunki powinien więc spełniać pojazd, przeznaczony do ich przewozu?
Standardowe wyposażenie samochodów dostawczych stanowią agregaty chłodnicze, a także sprzęt do kontrolowania i regulacji temperatury oraz wilgotności. Wnętrze pojazdu musi być sterylne i dokładnie oczyszczone przed załadunkiem i po rozładunku. Owoce, znajdujące się wewnątrz pojazdu, powinny być odizolowane od światła słonecznego, które negatywnie wpływa na ich strukturę oraz walory odżywcze.
Transport jabłek – wymagania
Jabłka są jednym z najczęściej przewożonych gatunków owoców, a swoją popularność zawdzięczają bogactwie smaków i możliwości długiego magazynowania – nawet do pół roku. Poszczególne odmiany różnią się twardością i tempem rozkładu, inaczej więc należy przewozić oraz składować miękkie jabłka deserowe, a inaczej stołowe. Owoce te podlegają tak zwanym wymogom fitosanitarnym, które regulują zasady ich zbioru, przechowywania i transportu.
Świeżo zebrane owoce powinny być przechowywane w niskiej temperaturze (poniżej 5°C). Muszą one mieć zapewnioną stałą, wentylację, najlepiej więc jeśli są przechowywanie w specjalnych, ażurowych skrzynkach, układanych warstwowo jedna na drugiej. Jabłka, przeznaczone do transportu i na eksport, nie mogą być zbite, nadgniłe ani uszkodzone przez szkodniki – owocówki. W celu zachowania wysokiej jakości jabłek w wielodniowym transporcie należy je trzymać w atmosferze ochronnej, hamującej dojrzewanie owoców.
Źródła:
Krzewińska A., Matysek K., Wymagania stawiane środkom transportu żywności, w: Autobusy. Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe nr 5/2012.
Konecka S., Stajniak M., Szopik-Depczyńska K., Transport produktów spożywczych w temperaturze kontrolowanej, w: Autobusy. Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe nr 11/2016.