Odpady medyczne, zwane też odpadami zakaźnymi, to jeden z najbardziej niebezpiecznych rodzajów zanieczyszczeń, generowanych przez człowieka. Nieodpowiednio przechowywane, są jak tykająca bomba biologiczna z opóźnionym zapłonem! W jakiej temperaturze przechowywać odpady medyczne i jak z nimi postępować, by nie doszło do skażenia ludzi i środowiska? Odpowiadamy.

Wiele leków, dostępnych w formie płynów, maści, syropów lub kropli wymaga szczególnych warunków przechowywania, to znaczy zachowania odpowiedniej temperatury oraz wilgotności. Niewłaściwie składowane produkty szybko się psują i z czasem całkowicie tracą swoje właściwości lecznicze. Co więc warto wiedzieć na temat warunków przechowywania leków w lodówkach, w domu i w aptece? Odpowiadamy.

Apteki, zlokalizowane na terenie szpitali, odgrywają bardzo ważną rolę w zaopatrzeniu oddziałów w wyroby medyczne i produkty lecznicze. Aby takie placówki mogły funkcjonować, muszą jednak spełniać określone wymagania. Jednym z nich jest obowiązek prowadzenia stałej ewidencji – kontroli temperatury i wilgotności w aptece. Na czym on polega?

W obecnych czasach, w których panuje pandemia COVID-19, bardzo istotna jest kwestia szczepionek, które muszą być przechowywane w specjalnych lodówkach, w których jest wystarczająco niska temperatura. Prawdą jest jednak to, że wiele lekarstw i szczepionek powinno być przechowywanych w takich lodówkach. Tylko w takim przypadku można mieć pewność, że leki i szczepionki zachowają swoje właściwości odpowiednio długo – do czasu, aż zostaną użyte.  Chociażby popularnie leki na grypę, która regularnie atakuje co roku, muszą być przechowywane w temperaturze od -2 do -8 stopni Celsjusza.

Rejestrator temperatury z sondą jest niezbędnym urządzeniem pomiarowym w wielu sektorach przemysłu. W jaki sposób działają jednak takie czujniki? Jakie rodzaje zewnętrznych sond temperatury wyróżniamy i jakie są ich podstawowe zastosowania?

Rejestratory danych są wykorzystywane w laboratoriach, aptekach oraz firmach z sektora spożywczego. Rejestratory danych USB są znane jako rejestratory temperatury, rejestratory wilgotności, loggery i dataloggery. Znanymi producentami takich urządzeń są m.in. firmy takie jak EBRO (EBI Data logger), ELPRO, Fourtec Microlite, Omega, Testo itp. Na pewno wybór rejestratora nie jest rzeczą łatwą.

Istnieją pewne podobieństwa pomiędzy rejestratorami USB, a rejestratorami pracującymi jako część bezprzewodowego systemu akwizycji danych. Jest też wiele różnic, które przedstawiam poniżej.

Roskilde Dom Pharmacy to sieć aptek w Danii. Są częścią sieci A-Apoteket, która posiada ponad 200 placówek w całym kraju.

Problem

Duński Urząd ds. Zdrowia wprowadził szereg wytycznych, które muszą być przestrzegane przez wszystkie apteki. Wytyczne te określają wymagania dotyczące różnych obszarów codziennego funkcjonowania apteki. Podobnie jest w Polsce.

Jednym z obszarów jest to, w jakich warunkach przechowywane są różne rodzaje leków. Niektóre produkty mogą być przechowywane w temperaturze pokojowej, ale nigdy powyżej 25°C. Inne muszą być przechowywane w temperaturze chłodniczej, tzn. poniżej 8°C, ale też nigdy nie mogą być przechowywane w temperaturze poniżej 2°C.

Monitorowanie tych wymagań w wielu miejscach w danej aptece jest powtarzalnym i uciążliwym zadaniem, a także skutkuje sporą ilością raportów, które muszą być przechowywane i dostępne na żądanie.

Do tej pory zadania takie były wykonywane wielokrotnie w ciągu dnia. Pracownik apteki obchodził wszystkie strefy przechowywania lekarstw i szczepionek w aptece i rejestrował temperaturę na kartach.

Procedura taka zapewniała typowo jeden lub maksymalnie dwa pomiary kontrolne dziennie, podczas których mógłby zostać wykryty problem.

Innym rozwiązaniem stosowanym w niektórych oddziałach było wykorzystanie rejestratorów temperatury. Zarejestrowane dane musiały być a nich zbierane/pobierane co tydzień, eksportowane do Excela i analizowane. Możliwe, że dopiero wtedy wykrywano problemy związane z nieprawidłową temperaturą.

Możliwe, że dużo za późno.

Aptekarzom będzie grozić nawet pięć lat pozbawienia wolności za złe przechowywanie produktów medycznych

Wiceminister sprawiedliwości prof. Marcin Warchoł powiedział, że państwo musi zapobiegać niebezpiecznym sytuacjom i chronić pacjentów zanim dojdzie do realnego zagrożenia życia lub zdrowia. 

Wypowiedź ministra związana jest z narażeniem ludzi na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, które miało miejsce w lutym 2018 w województwie lubuskim. Chodzi o sytuację, w której ok. 400 osób otrzymało szczepionki przeznaczone do utylizacji. Przez wiele godzin nie były one właściwie chłodzone. Wojewódzki inspektor farmaceutyczny nakazał ich utylizację. Mimo to w kilkunastu przychodniach podjęto decyzję o podaniu ich pacjentom.

Stąd pomysł, by karać już za niewłaściwe przechowywanie szczepionek, pod warunkiem, że do przestępstwa doprowadziło celowe działanie osób odpowiedzialnych za przechowywanie produktów medycznych.

– Nie chcemy karać kogoś, komu zepsuje się lodówka. Chodzi o sytuacje, gdy po zepsuciu się chłodziarki kierownik placówki lub osoba odpowiedzialna będą nadal przechowywali lek w celu jego podania – wskazuje minister Warchoł.

Aptekarze w Polsce mają możliwość skorzystania z oprogramowania i sprzętu, który zapewnia automatyczny monitoring w lodówkach i chłodniach przez 24 godziny na dobę. System taki natychmiast alarmuje wskazane osoby poprzez email, alarmy w aplikacji na smartfony oraz na ekranie tabletu lub komputera.

Jednak nawet najbardziej zaawansowany system nie ustrzeże przed umyślnym działaniem człowieka.

Bezprzewodowe rejestratory temperatury i wilgotności firmy Sensorist mają bardzo szerokie zastosowanie. Jednym z obszarów w których system ten cieszy się dużą popularnością jest farmacja. Tak jak HACCP jest standardem w przemyśle spożywczym, tak apteki w większości państw są zobligowane do ciągłego monitorowania temperatury przechowywanych lekarstw przy pomocy loggerów.

Temperatura przechowywania większości lekarstw zawiera się w zakresie 2-8°C oraz w temperaturze pokojowej nie przekraczającej 25°C (ta niższa podobnie jak w łańcuchu chłodniczym w przemyśle spożywczym).

Wiele lekarstw i produktów leczniczych ulega nieodwracalnej degradacji w przypadku ekspozycji nawet przez krótki czas na temperatury poniżej zera lub powyżej 8°C. Dlatego też stały monitoring warunków ich transportu do aptek i magazynowania jest bardzo ważny. Profesjonalny system rejestrujący temperaturę i alarmujący na bieżąco personel apteki pozwala uniknąć strat finansowych.